Een veganist op bezoek?

Over seitansteak op grootmoeders wijze en vegan experimenten in de keuken

Deze blogpost is er gekomen naar aanleiding van een post op een vegan forum op facebook. Iemand had gepost dat het sociaal leven van haar gezin verminderd was sinds ze vegan waren. Ze hadden de voorbije jaren heel veel (non-veg) vrienden uitgenodigd om bij hen thuis te komen dineren, maar kregen van weinig mensen een invitatie terug. Ze vermoedden dat het lag aan het veganist zijn, en dat mensen geen idee hebben wat ze klaar zouden kunnen maken, of de moeite niet willen doen om iets ‘anders’ te bereiden.
Dat gevoel hebben wij soms ook wel. Zelfs voor aperitiefhapjes vinden sommige mensen het blijkbaar echt heel moeilijk om iets volledig plantaardigs te bedenken (er bestaan nochtans zoveel andere dingen dan een blokje kaas op een stokje hé!). De drempel om een vegetarisch menu voor te schotelen ligt denk ik wel iets lager, alhoewel men dan heel vaak teruggrijpt naar met kaas en ei overladen gerechten. Maar een veganistisch menu bedenken en klaarmaken lijkt voor vele non-vegs een hele grote (te grote?) uitdaging.

Ik denk dat er verschillende redenen een rol spelen waarom sommige non-vegs blijkbaar minder geneigd zijn om veganisten uit te nodigen en plantaardig voor hen te koken.

1) vreemde ingrediënten

Men hoort namen van ingrediënten vallen die men niet kent en dat schrikt al direct veel mensen af. Moet ik met zeewier koken? Wat moet ik aanvagen met tofu? En seitan is dat om te koken, bakken of frituren, of misschien kan je het ‘rauw’ eten? Help!
Nochtans is het helemaal niet nodig om met zogezegde ‘vleesvervangers’ te werken. Met een gevarieerd palet aan groenten en fruit geraak je al een heel eind (dat gezegd zijnde, is het wel leuk om eens iets gastronomischers voorgeschoteld te krijgen dan de eeuwige inspiratieloze pasta met gewokte groentjes die je in veel horecazaken aantreft).
Voor de gangbare dierlijke middelen om te bakken, braden, saus te binden of deeg te doen rijzen, zijn er plantaardige alternatieven (denk aan agar agar ipv gelatine; speltroom of soyaroom ipv koemelk room; zonnebloemolie, arachideolie, olijfolie of koolzaadolie ipv boter; soyamelk, rijstmelk, amandelmelk of speltmelk ipv koemelk, etc.). Maar veel mensen horen het in Keulen donderden wanneer je het bv. over ‘agar agar’ hebt of willen gewoon niet afstappen van hun vertrouwde ‘boereboter’. Het gaat niet enkel over de andere producten ‘kennen’ maar ze ook ‘willen’ gebruiken.

2) experimenteren in de keuken

Meer nog dan de vreemde of onbekende ingrediënten, denk ik dat het gebrek aan durf om culinair te experimenteren een rol speelt. Heel veel mensen maken bijna altijd hetzelfde klaar. Ze experimenteren nooit eens. Ze volgen geen recepten uit kookboeken, maar maken nog steeds vol-au-vent klaar zoals ze het van hun moeder geleerd hebben. Ze eten biefstuk met frieten op zondag. Bloemkool wordt vanzelfsprekend klaargemaakt in witte saus en witloof eet je in hamrolletjes met kaassaus.
Nochtans gaan kookboeken de laatste jaren vlotjes over de toonbank en kan je de TV niet aanzetten of één of andere TV-chef toont je hoe je tiramisu moet maken of een kipcurry klaarmaakt. Online zijn honderduizenden recepten te vinden, ook veganistische.
Maar toch zie ik in mijn omgeving heel veel mensen die geen kookboeken in huis hebben (Ons kookboek van de ‘boerinnebond’ niet in beschouwing genomen). Of die nooit eens een nieuw recept uitproberen (veg of niet-veg).  De culinaire hype is zeker nog niet in alle Vlaamse keukens doorgedrongen. Hoewel de nadruk bij de meeste kookprogramma’s en kookboeken à la Piet Huysentruyt zeer sterk op gerechten met dierlijke ingrediënten ligt, hoop ik dat ze mensen toch nog meer kunnen aansporen om te gaan experimenteren, om te durven, om eens iets nieuws te proberen, om te ontdekken in de keuken. Het zou hen zeker ook kunnen inspireren om ook eens een plantaardig gerecht uit te proberen.

3) kant en klare hapjes

Het aanbod aan kant en klare maaltijden en hapjes is gigantisch. Heel veel mensen serveren voorgemaakte loempia’s, bouchées of taarten aan hun gasten in plaats van zelf te kokerellen. Maar heel veel van die voorgemaakte hapjes, soepen, sausjes, koekjes of gebak bevatten dierlijke ingrediënten. Traiteurs of bakkers die volledig plantaardige gerechten in hun assortissment hebben zijn dun gezaaid.
Paniek bij de gastheer of vrouw! Want als ik geen mayonaise als dipsausje op tafel kan zetten, wat dan wel? Als ik geen ijsje met slagroom als dessert kan geven, wat dan wel?
Het aanbod aan plantaardige hapjes, koekjes, of andere bereide dingen neemt wel toe in de winkelrekken. Zeker in de natuurvoedingswinkels kan je al heel veel vinden. Het kan wel even zoeken zijn, maar uit ervaring weet ik dat het personeel in de natuurvoedingswinkels je zeker wil helpen om je weg te vinden daarin. Maar het is ook wel leuk om zelf een dipsausje te maken, zelf een loempiaatje te rollen, en zelf koekjes te bakken, in plaats van een zelfgekochte taart aan te snijden. En bij twijfel over producten of bereidingswijzen zijn de meeste veganisten zeker bereid om op voorhand advies te geven of om zelf iets mee te brengen. Heb dus zeker geen schroom om het hen te vragen!

4) er is geen seitan op grootmoeders wijze

Wij hebben geen vegan culinaire traditie. Er is geen enkel vegan gerecht dat net zo sterk in het Vlaamse culinair geheugen gegrift staat als bv. ‘koeietong met madeirasaus’. Dat kan misschien nog komen, maar het vergt wel meer dan één generatie.  Maar misschien komt dat ook helemaal niet. Met de huidige diversiteit aan gerechten en ingrediënten (veg en non-veg) valt het gastronomische palet niet meer te herleiden tot een handvol ‘klassiekers’.

het is geen kookwedstrijd!

Wellicht zijn er nog wel andere redenen. Misschien hebben sommige mensen gewoon geen zin om moeite te doen voor ‘die veganisten’. Als ze willen komen, moeten ze maar eten wat de pot schaft! Of misschien vinden ze veganisten moeilijke mensen, ambetanteriken die altijd uitleg geven over de redenen waarom ze geen dierlijke producten gebruiken (hoewel het in de meeste gevallen net iemand anders is die dat gesprek in gang steekt door ‘en waarom’ en nog meer uitleg te blijven vragen). Of misschien willen ze liever niet met een ‘geweten’ geconfronteerd worden.
Maar meer nog dan dat denk ik dat het gebrek aan durf in de keuken een grote rol speelt. Niet alleen de durf om met nieuwe ingrediënten te werken, maar ook gewoon om nieuwe recepten uit te proberen. Om onbekende paden te bewandelen. Om verder te denken dan koeietong in madeirasaus en paling in’t groen.
Het is natuurlijk niet allemaal kommer en kwel, en gelukkig zijn er ook steeds meer mensen die wel volop nieuwe recepten uitproberen! Wij merken dan ook dat het vooral die mensen zijn die durven experimenteren in de keuken, er geen moeite mee hebben om een lekkere en gevarieerde plantaardige maaltijd klaar te maken.
Maar het is helemaal geen kookwedstrijd natuurlijk! Hoewel het gastronomische aspect wel een belangrijke rol speelt in het sociale gebeuren, gaat het in de eerste plaats toch wel over gezellig samenzijn met vrienden! Uit ervaring weet ik dat de meeste veganisten al heel blij zijn als wat je voor hen klaarmaakt gewoon al plantaardig is 🙂